بازار خودرو در ایران همواره با چالش‌های متعددی ازجمله قیمت‌گذاری غیرشفاف، دلالی‌های گسترده و کیفیت پایین محصولات مواجه بوده است. این مشکلات نه‌تنها نارضایتی مصرف‌کنندگان را به دنبال داشته، بلکه اعتماد به خودروسازان داخلی را نیز کاهش داده است. در سال‌های اخیر، نوسانات قیمتی شدید و عدم‌دسترسی مناسب قشر کم‌درآمد به خودرو، ضرورت تغییرات اساسی در این صنعت را بیشتر از پیش نمایان کرده است. واگذاری فروش خودرو به بورس کالا به‌عنوان یک راه‌حل نوآورانه مطرح شده است که می‌تواند به بهبود شرایط بازار کمک کند.
پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل، در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» به تجربیات موفق کشورهای دیگر در این زمینه اشاره کرد و گفت: «تجربیات ترکیه و برزیل نشان‌دهنده این است که با پیاده‌سازی مدل‌های مشابه، می‌توان به شفافیت بیشتر، کاهش دلالی و بهبود کیفیت محصولات دست یافت. در این راستا، ایجاد چارچوب‌های قانونی و نظارتی مناسب برای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ضروری به نظر می‌رسد.»
با توجه به مشکلات موجود در بازار خودرو و نوسانات قیمتی، چه دلایلی شما را به این نتیجه رسانده است که واگذاری فروش خودرو به بورس کالا می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد؟
به عقیده من، واگذاری فروش خودرو به بورس کالا می‌تواند به عنوان یک راه‌حل موثر برای مشکلات موجود در بازار خودرو ایران مطرح شود. درحال‌حاضر، بازار با چالش‌هایی چون قیمت‌گذاری غیرشفاف و دلالی‌های گسترده مواجه بوده که این امر منجر به افزایش قیمت‌ها و نارضایتی مصرف‌کنندگان شده است. با ورود خودرو به بورس، قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود که به شفافیت بیشتر و کاهش دلالی کمک خواهد کرد.
این تغییر نه‌تنها امکان خرید مستقیم مصرف‌کنندگان از تولیدکنندگان را فراهم می‌کند، بلکه رقابت سالمی را در بازار رقم می‌زند که تولیدکنندگان را به بهبود کیفیت و کاهش قیمت‌ها ترغیب می‌کند. تجربیات جهانی نشان می‌دهد با پیاده‌سازی این مدل، موفق به افزایش شفافیت و کاهش دلالی شده‌اند. برای موفقیت این طرح در کشور، نیاز به ایجاد چارچوب‌های قانونی و نظارتی داریم تا از حقوق مصرف‌کنندگان حمایت شود. همچنین با افزایش رقابت در بورس، تولیدکنندگان ملزم به بهبود کیفیت و تنوع محصولات خواهند بود که درنهایت به نفع مصرف‌کنندگان و اقتصاد کشور خواهد بود.
به تجربه دیگر کشورها اشاره شد؛ آیا در زمینه عرضه خودرو در بورس، تجارب جهانی هم در این زمینه داشته‌ایم یا ایران اولین کشوری است که این مدل را پیاده کرده است؟
برخلاف آن‌چه درخصوص بی‌سابقه بودن این مدل گفته می‌شود، کشورهایی مانند ترکیه و برزیل تجارب موفقی از عرضه خودرو در بورس کالا داشته‌اند که نتایج مثبت آن‌ها قابل‌توجه است. در ترکیه، با ورود خودرو به بورس، قیمت‌گذاری به طور شفاف‌تری انجام و این امر باعث کاهش دلالی و افزایش رقابت در بازار شد. بدین‌ترتیب، مصرف‌کنندگان توانستند با آگاهی بیشتری از قیمت‌ها و شرایط خرید، مستقیما از تولیدکنندگان خودرو خریداری کنند.
این تغییر نه‌تنها به نفع خریداران بود، بلکه تولیدکنندگان نیز برای بهبود کیفیت و تنوع محصولات خود تحت فشار بیشتری قرار گرفتند. همچنین در برزیل نیز تجربه مشابهی وجود دارد. این کشور با ایجاد بسترهای قانونی مناسب برای عرضه خودرو در بورس، توانسته است شفافیت قیمت‌ها را افزایش دهد و نظارت بیشتری بر بازار داشته باشد.
نتایج این مدل شامل کاهش قیمت‌ها، افزایش رضایت مصرف‌کنندگان و بهبود کیفیت محصولات بوده است. به‌طور کلی، این کشورها نشان داده‌اند که می‌توان با استفاده از بورس کالا، به یک بازار منصفانه‌تر و کارآمدتر در صنعت خودرو دست یافت. این تجربیات می‌تواند به عنوان الگویی برای ایران مورد استفاده قرار گیرد تا با پیاده‌سازی مدل‌های مشابه، به بهبود وضعیت بازار خودرو کمک کند.
چالش‌های موجود در صنعت خودرو ایران چیست و چگونه بورس کالا می‌تواند به حل این مشکلات کمک کند؟
صنعت خودرو ایران با چالش‌های متعددی مواجه است که شامل کیفیت پایین محصولات، عدم رقابت‌پذیری و قیمت‌گذاری غیرشفاف می‌شود. این مشکلات باعث نارضایتی مصرف‌کنندگان و کاهش اعتماد به برندهای داخلی شده است. کیفیت پایین خودروها به دلیل عدم رقابت و نظارت کافی در بازار است که تولیدکنندگان را به بهبود فرآیندها و محصولات ترغیب نمی‌کند. همچنین، قیمت‌گذاری غیرشفاف و وجود دلالان در بازار، شرایط را برای خریداران دشوار کرده است و منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شود. بورس کالا می‌تواند به حل این مشکلات کمک کند.
با ایجاد یک بستر شفاف برای معاملات، قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود که این امر به شفافیت قیمت‌گذاری کمک می‌کند. این شفافیت می‌تواند به کاهش دلالی و واسطه‌گری منجر شود و مصرف‌کنندگان را قادر سازد تا با اطمینان بیشتری خرید کنند. همچنین، با افزایش رقابت در بورس، تولیدکنندگان مجبور به بهبود کیفیت و افزایش تنوع محصولات خواهند بود، زیرا مشتریان به‌راحتی می‌توانند گزینه‌های مختلف را مقایسه کنند. در نتیجه، بورس کالا می‌تواند به عنوان ابزاری موثر برای ارتقای کیفیت و رقابت‌پذیری در صنعت خودروسازی ایران عمل کند.
چه اقداماتی برای نظارت بر فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا را مفید می‌دانید تا از منافع مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان حمایت شود؟
برای نظارت موثر بر فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا و حمایت از منافع مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، دولت باید اقداماتی چند را در نظر بگیرد. نخست، ایجاد یک سیستم نظارتی قوی برای کنترل قیمت‌ها و تعیین محدوده‌های قیمت‌گذاری ضروری است. همچنین، باید استانداردهای مشخصی برای کیفیت خودروها تدوین و بر رعایت آن‌ها نظارت شود تا از بهبود کیفیت محصولات اطمینان حاصل شود. پیشگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی مانند احتکار و دلالی نیز باید با مکانیزم‌های شفاف و گزارش‌دهی ناشناس انجام شود.
علاوه بر این، آموزش و آگاهی‌رسانی به مصرف‌کنندگان درباره حقوق و فرآیند خرید در بورس، به افزایش اعتماد آن‌ها کمک خواهد کرد. تدوین و تصویب قوانین و مقررات لازم برای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، به‌ویژه در زمینه تضمین کیفیت و قیمت‌گذاری، امری ضروری است. در نهایت، تشکیل کمیته‌های نظارتی مستقل متشکل از نمایندگان دولت، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌تواند به شفافیت و عدالت در بازار کمک کند. این اقدامات در مجموع می‌تواند به بهبود فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا بینجامد.
آیا فکر می‌کنید که این تغییرات می‌تواند به کاهش قیمت تمام‌شده خودروها منتهی شود؟ اگر چنین است، چگونه؟
بله، ورود خودرو به بورس و تعیین قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا می‌تواند به کاهش یا حذف زیان، قیمت تمام‌شده محصولات منتج شود. با ایجاد یک بستر شفاف و رقابتی، تولیدکنندگان مجبور خواهند بود تا در رقابت با محصولات خودروسازان جهانی کیفیت خود را بهبود بخشند و قیمت‌های رقابتی‌تری ارائه دهند. این افزایش رقابت می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تولید و در نتیجه کاهش قیمت نهایی خودروها شود.
علاوه‌بر این، حذف واسطه‌ها و دلالان از فرآیند خرید و فروش، به کاهش هزینه‌های اضافی و افزایش شفافیت در قیمت‌گذاری کمک خواهد کرد. با کاهش دلالی، مصرف‌کنندگان می‌توانند به قیمت‌های واقعی و عادلانه‌تری دسترسی پیدا کنند. درنهایت، این تغییرات می‌تواند به ایجاد یک بازار پایدارتر و منصفانه‌تر برای خودرو بینجامد که به نفع هر دو طرف، یعنی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خواهد بود.
نقش دولت و نهادهای نظارتی در این فرآیند چیست و چه اقداماتی باید انجام دهند تا از شفافیت در معاملات اطمینان حاصل شود؟
نقش دولت و نهادهای نظارتی در فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا بسیار حیاتی است و می‌تواند به تامین شفافیت و عدالت در معاملات کمک کند. نخست، دولت باید با تدوین قوانین و مقررات شفاف و دقیق، چارچوبی را برای فعالیت‌های بورس کالا فراهم کند. این قوانین باید شامل الزامات مربوط به قیمت‌گذاری، کیفیت محصولات و حقوق مصرف‌کنندگان باشد. علاوه بر این، نهادهای نظارتی باید سیستم‌های موثری برای گزارش‌دهی و نظارت بر معاملات ایجاد کنند. این سیستم‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که اطلاعات مربوط به معاملات، قیمت‌ها و کیفیت محصولات به راحتی در دسترس مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان قرار گیرد. همچنین، برگزاری دوره‌های آموزشی برای آشنایی مصرف‌کنندگان با فرآیندهای بورس و حقوق آن‌ها می‌تواند به افزایش آگاهی و اعتماد عمومی کمک کند. نهایتا تشکیل کمیته‌های نظارتی مستقل که شامل نمایندگان دولت، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان باشد، می‌تواند به شفافیت بیشتر و رسیدگی به شکایات کمک کند.
با توجه به نگرانی‌های موجود درباره افزایش قیمت‌ها پس از ورود به بورس، چه تدابیری برای جلوگیری از این مساله در نظر گرفته شده است؟
برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها پس از ورود خودرو به بورس، تدابیر متعددی باید در نظر گرفته شود. نخستین اقدام، ایجاد مکانیزم‌های موثر برای کنترل قیمت‌ها و نظارت مستمر بر بازار است. این مکانیزم‌ها می‌توانند شامل تعیین سقف قیمت و بررسی نوسانات قیمتی باشند تا از افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها جلوگیری شود. علاوه بر این، دولت و نهادهای نظارتی باید به تولیدکنندگان فشار آورند تا کیفیت محصولات خود را بهبود بخشند و قیمت‌ها را در سطح معقول نگه دارند. این می‌تواند از طریق تشویق به رقابت سالم و ارائه مشوق‌های مالی برای تولیدکنندگانی که به استانداردهای کیفیت پایبند هستند، انجام شود.
همچنین، ایجاد شفافیت در اطلاعات بازار و فراهم کردن دسترسی آسان به داده‌های مربوط به قیمت‌ها و کیفیت خودروها برای مصرف‌کنندگان می‌تواند به کاهش نوسانات قیمتی کمک کند. برگزاری جلسات دوره‌ای با حضور نمایندگان دولت، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برای بررسی وضعیت بازار و ارائه راهکارهای مناسب نیز می‌تواند به حفظ تعادل در بازار کمک کند. این اقدامات در مجموع می‌توانند به جلوگیری از افزایش قیمت‌ها و حفظ منافع مصرف‌کنندگان بینجامد.
آیا تدابیری برای حمایت از قشر کم‌درآمد جامعه و تسهیل دسترسی آن‌ها به خودرو در این فرآیند وجود دارد؟
برای حمایت از قشر کم‌درآمد جامعه و تسهیل دسترسی آن‌ها به خودرو، می‌توان برنامه‌های تسهیلاتی مانند وام‌های با بهره پایین و اقساط بلندمدت را ارائه داد. همچنین، توجه ویژه به تولید خودروهای ارزان‌قیمت و باکیفیت می‌تواند به کاهش هزینه‌ها کمک کند. ارائه یارانه‌های دولتی برای خرید خودرو، شامل تخفیف‌های مالیاتی یا کمک‌های نقدی، نیز به کاهش بار مالی این قشر کمک خواهد کرد. برگزاری دوره‌های آموزشی برای آشنایی افراد با فرآیند خرید خودرو و حقوق مصرف‌کنندگان، به آن‌ها در اتخاذ تصمیمات بهتر یاری می‌رساند. همچنین، تسهیل شرایط خرید و فروش خودروهای دست دوم می‌تواند به قشر کم‌درآمد کمک کند تا با هزینه کمتری به خودرو دسترسی پیدا کنند.
نظر شما درباره تاثیر این اقدام بر کیفیت محصولات تولیدی خودروسازان چیست؟ آیا این اقدام می‌تواند به بهبود کیفیت کمک کند؟
ورود خودرو به بورس می‌تواند تاثیرات مثبتی بر کیفیت محصولات تولیدی خودروسازان داشته باشد. با افزایش رقابت در بازار، تولیدکنندگان مجبور خواهند بود کیفیت محصولات خود را بهبود بخشند تا در این فضا باقی بمانند. این فشار رقابتی و شفافیت قیمت‌ها به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که انتخاب‌های بهتری داشته باشند و تولیدکنندگان برای جلب رضایت مشتریان خود، به ارتقای کیفیت محصولاتشان ترغیب شوند. علاوه بر این، ورود به بورس امکان دریافت سریع‌تر بازخورد از بازار را فراهم می‌آورد.
این بازخوردها به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا نقاط ضعف محصولات خود را شناسایی و اصلاح کنند. همچنین، با توجه به این‌که عرضه بورسی، به مشکل نقدینگی خودروسازان کمک خواهد کرد، زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری در تحقیق‌وتوسعه در راستای پاسخگویی به نیازهای مصرف‌کنندگان خواهد بود و می‌تواند به توسعه فناوری و نوآوری منتج شود که درنهایت کیفیت محصولات را بهبود می‌بخشد. به این ترتیب، بورس می‌تواند به‌عنوان یک محرک موثر برای ارتقای کیفیت در صنعت خودرو عمل کند.
درنهایت، چه چشم‌اندازی برای صنعت و بازار خودرو ایران پس از اجرای این طرح دارید و چه انتظاراتی از آن دارید؟
با اجرای این طرح، چشم‌انداز صنعت خودرو ایران مثبت خواهد بود. انتظار می‌رود با افزایش شفافیت و رقابت در بازار، کیفیت محصولات بهبود یابد و تولیدکنندگان به سمت نوآوری و بهینه‌سازی فرآیندها حرکت کنند. این تحولات می‌توانند به رشد و توسعه پایدار صنعت خودروسازی بینجامد و در نهایت به نفع مصرف‌کنندگان و اقتصاد کشور باشد. همچنین، با ایجاد شرایط مناسب برای دسترسی به خودرو و حمایت از قشر کم‌درآمد، رضایت عمومی افزایش یافته و بازار خودروسازی به یک بازار پویا و رقابتی تبدیل خواهد شد. این تغییرات می‌توانند به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی نیز کمک کنند و به رشد اقتصادی کشور دامن بزنند.
